احیاء هویت محلات با محوریت مساجد

۳۱ مرداد سال ۱۳۴۸ بود که مسجدالاقصی، قبله اول مسلمانان جهان توسط صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد. این واقعه موجب شد که این روز به درخواست جمهوری اسلامی ایران و با تصویب وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی در اجلاس تهران، “روز جهانی مسجد” نام‌گذاری شود.

مقام معظم رهبری (مدظله) در ۳۱ مردادماه سال ۱۳۹۵، در دیدار با ائمه جماعات مساجد استان تهران فرمودند: “فراموش نکنیم که «روز مسجد» اساساً یک روز انقلابی است؛ یعنی تشکیل این روز و تعیین این روز که به خواست و مطالبه‌ جمهوری اسلامی بود و در سازمان کنفرانس اسلامی به‌عنوان «روز مسجد» تصویب شد، به مناسبت آتش زدن مسجدالاقصی است؛ به مناسبت مقابله‌ با دشمن صهیونیست است؛ اساس این روز یک چنین اساسی است؛ با این نگاه به روز مسجد نگاه کنید و حرکت را در این مسیر قرار بدهید. ”

از نگاه مسلمانان جهان، مسجد حلقه اتصال زمین و آسمان و محل رحمت واسعه الهی است.  اگرچه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکانی خاص برای عبادت و راز و نیاز با خداوند است اما باید توجه داشت که در دین اسلام، مسجد به‌عنوان اولین مرکز حکومت اسلامی قرار گرفته است و ضرورت دارد که جنبه‌های دیگر این مکان نیز مورد توجه قرار گیرد. یعنی مساجد نباید صرفا محل اقامه نماز باشند بلکه می‌بایست عموم برنامه‌های دینی مردم، تشکیل هسته‌های فرهنگی، تعلیم قرآن و معارف اسلامی و احکام دینی به جوانان و برپایی هیئت‌های مذهبی نیز جزو برنامه‌های مساجد قرار گیرد تا این اماکن به‌عنوان یک پایگاه مردمی، همیشه پویا و زنده باشند. در همین راستا تمامی دستگاه‌ها و نمادها در جمهوری اسلامی ایران، وظایفی را برای احیاء این مکان مقدس بر عهده دارند که اگر به‌درستی به آن‌ها عمل شود، شاهد احیاء و پویایی مساجد در کشور خواهیم بود.

مدیریت شهری تهران نیز در راستای عمل به مسئولیت خود در قبال این امر مهم، در سال ۱۳۹۴ با مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، نسبت به تشکیل “شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد” اقدام کرد تا ضمن اهتمام برای رفع کمبود مساجد در پایتخت، جانمایی مساجد نیز به نحوی انجام گیرد تا همه شهروندان بتوانند با طی مسیر ۵۰۰ متری به یک مسجد دسترسی داشته باشند. این شورا ۱۲ عضو دارد که ریاست آن بر عهده شهردار تهران است و دبیرخانه این شورا در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران مستقر شده تا مصوبات این شورا توسط دبیرخانه عملیاتی شود.

از زمان شکل‌گیری دبیرخانه “شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد” تا پایان دوره چهارم مدیریت شهری، اقدامات خوبی در این حوزه صورت گرفت اما پس از آن، این شورا و وظایف آن مورد غفلت قرار گرفت.

با روی کار آمدن شورای اسلامی شهر و شهرداری تهران در دوره ششم، “شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد” مجددا مورد توجه ویژه اعضای شورای اسلامی شهر و شهرداری تهران قرار گرفت و اقدامات لازم جهت احیاء آن انجام شد و این شورا با تعیین رئیس دبیرخانه از سوی شهردار تهران، فعالیت خود را مجددا به‌صورت جدی آغاز کرد.

موضوع اصلی فعالیت این دبیرخانه توجه به کالبد و ساخت مساجد است، البته این بدان معنا نیست که صفر تا صد این کار توسط شهرداری تهران انجام شود، بلکه رویکرد شورای اسلامی شهر و شهرداری تهران به موضوع مساجد، “مردم محوری” است، یعنی مساجد، توسط خود مردم ساخته و نگهداری می‌شوند و شهرداری نقش تسهیلگر و حامی را خواهد داشت. شهرداری تهران با همین رویکرد، یکسری تسهیلات را برای تشویق مردم به مسجد سازی درنظر گرفته است که از آن جمله می‌توان به کمک مالی برای ساخت مسجد، اهداء زمین، عدم دریافت هزینه‌های مربوط به صدور پروانه احداث مسجد، رفع موانع موجود و… اشاره کرد.

در همین راستا، سال گذشته حدود ۴۰ میلیارد تومان بودجه برای این مهم تخصیص یافت که کل این مبلغ جذب شد و این بودجه در سال جاری به حدود ۳۵۰ میلیارد تومان افزایش یافت، البته کمک‌های مالی ما برای احداث مساجد حدود ۳۰ الی ۴۰ درصد هزینه‌ها را شامل می‌شود و مابقی هزینه‌ها می‌بایست توسط مردم تامین شود.

شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد از اسفندماه سال ۱۴۰۱ تاکنون بیش از ۴۰۰ مسجد را مورد بررسی قرار داده و به ۳۰ مسجد کمک و مساعدت مالی داشته است که امیدواریم این عدد تا پایان امسال به ۱۰۰ مسجد برسد. همچنین در سال جاری، احداث حداقل ۲۰ مسجد در دستور کار قرار داد.

این نکته را نیز باید ذکر کنیم که تاکید شهرداری تهران بر احداث مساجد کوچک مقیاس محله‌ای به جای مساجد بزرگ مقیاس است، چراکه هدف ما همراه کردن مردم و احیاء هویت محلات با محوریت مساجد است.

گفتنی است، احداث مسجد در شهر تهران، دارای ضوابطی است و مهندسین سازمان نظام مهندسی استان نیز بر آن نظارت دارند. همچنین کمک‌های مالی شهرداری نیز طی توافقنامه‌ای با هیات امنای مساجد پرداخت می‌شود و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران نیز بر روند پیشرفت کار در هر مرحله نظارت خواهد داشت.